Không biết quê các bạn thế nào, còn Đăk Lăk mình cảnh đẹp là thế, nhưng mùa khô nắng cháy cà phê, tới mùa mưa đất bùn khổ sở. Những ngày mùa cà phê gió lạnh, sương mù trời, có hôm chỉ vẻn vẹn 10 độ C, bước ra đường 2 hàm răng thi nhau đánh cầm cập. Ấy thế mà tới trưa, trời nắng khô cháy đầu, ôi thật khắc nghiệt. Người hàng xóm Đà Lạt cũng thế, cái mùa gió lạnh tháng 11,12 thời tiết cũng khắc nghiệt không kém. Nhiều người thích cái gió lạnh của Đà Lạt nên lựa chọn đặt chân tới đây vào những ngày cuối năm để tận hưởng không khí này, còn đối với những người nông dân làm hồng nơi đây, thời tiết này lại không mấy “đẹp đẽ” với mùa vụ của họ.
Khi Đà Lạt vào thu, từng cơn gió miên man thổi căng tràn khắp các vùng đồi và thung lũng. Những con đường dã quỳ đã bắt đầu vàng rực theo bước chân người len lỏi vào những rẫy cà phê đang chuẩn bị cho những tháng cuối đón chờ mùa thu hoạch. Phía lưng chừng đồi và cả thung lũng, những bóng cây lêu khêu với những cành khô trụi lá cũng bắt đầu lấm tấm những sắc vàng xen lẫn đỏ. Mùa hồng cũng đến rồi, những quả hồng đầu tiên đã chuyển đỏ. Và đó cũng chính dấu hiệu mùa chim chóc từ khắp nơi trở về Đà Lạt, ríu rít chuyền cành thưởng thức những quả ngọt đầu tiên kết tinh từ đất lành ban tặng.
Ở xa xa, cách trung tâm Đà Lạt khoảng hai mươi lăm cây số, một thị trấn nhỏ ở độ cao 1600m cũng đang trở nên tất bật. Những người nông dân ở Cầu Đất lại tất tả cho mùa vụ hồng mới trong nỗi mừng lo xen lẫn. Trong thần thoại Hy Lạp, những trái hồng chín được ví như những viên ruby đỏ mọng treo lủng lẳng trên cành, đó là biểu tượng của thứ hoa quả của thần linh. Thế mà có những lúc thứ trái cây ngon lành ấy giá chỉ còn ba, bốn nghìn một ký, người dân bỏ hoang không hái. Một màu đỏ buồn hắt hiu trải khắp thung lũng, sườn đồi. Giữa tiếng chim hót ríu rít, tươi vui là nước mắt người nông dân chan chứa.
Cách đây năm, sáu năm trước, một nhóm nông dân Đà Lạt hiền hòa hăm hở sang Nhật để học và nhận chuyển giao công nghệ làm hồng truyền thống của người Nhật từ chương trình hợp tác Việt Nhật. Và từ đó tới nay, nghề làm Hồng treo gió bắt đầu, đánh dấu cho một bước chuyển mình mới, làm phong phú và tăng thêm giá trị cho kho tàng đặc sản ngon lành của mảnh đất đặc biệt này.
Những trái hồng trứng hay hồng vuông đồng được tuyển chọn kỹ, vì đây là những loại hồng thích hợp nhất, trái vừa đủ độ chín sau đó qua các công đoạn gọt, sấy, treo gió, mát xa và treo trước nắng, gió gần một tháng mới trở thành món Hồng treo gió ngon tuyệt hảo. Thực kỳ lạ, những trái hồng vàng ươm căng mộng mới treo lên đôi lúc còn rất chát nhưng đến khi thành phẩm, vị chát đó mất hẳn thay vào đó là một vị ngọt rất đặc trưng.
Có lẽ Đà Lạt nói chung và Cầu Đất nói riêng việc làm Hồng treo gió có phần phức tạp và khó khăn hơn so với nhiều vùng ở các nước khác. Bởi vì Cầu Đất “lên sương mù, xuống mù sương” và cũng bởi vì những cơn mưa thường xuyên bất chợt làm độ ẩm ở đây luôn rất cao nên việc những mẻ hồng đang gần thu hoạch lại phải đổ bỏ vì nấm mốc là điều thường thấy. Đặc biệt ở các hộ dân làm nhỏ lẻ những nơi không đủ điều kiện để đầu tư nhà màng đảm bảo và điều chỉnh được nhiệt độ, độ ẩm cũng như xử lý mốc trong không khí trong quá trình làm hồng treo gió. Thế mới biết nghề làm hồng treo ở Cầu Đất không phải dễ dàng gì, ngược lại còn lắm gian truân. Năm, sáu ký tươi mới được một ký Hồng treo gió nếu thuận lợi, còn đôi khi cả mùa cũng không lãi được bao nhiêu. Nhưng thành quả lại là những sản vật tuyệt phẩm làm lay động biết bao nhiêu con người sành ăn.
Hồng treo gió vỏ dai nhưng thật là mềm mại, từng trái hồng co lại màu hổ phách xé ra bên trong ứa từng giọt mật quyến rũ, mang trong mình một vị ngọt thanh cao ăn mãi không biết chán. Vị ngọt đó cứ luyến lưu mãi trong vòng họng, nhẹ nhàng tan chảy như thức tỉnh mọi giác quan. Hồng treo được bảo quản lạnh, để càng lâu màu sắc càng biến chuyển, những lớp phấn trắng bắt đầu xuất hiện đôi lúc nhiều người lầm tưởng là nấm mốc nhưng thực ra đó chính là những lớp phấn đường tự nhiên bên trong trái hồng kết tinh lại rồi hiện lên như lớp áo trắng tinh khôi, thuần khiết. Đối với nhiều người thì đây mới chính là thời điểm ngon nhất của Hồng treo gió.
Nhấp một ngụm trà, nhâm nhi một trái hồng giữa tiết trời se lạnh khi dịp Tết đến Xuân về, đôi lúc chỉ muốn cảm giác này cứ kéo dài ra thêm mãi.
